INSTYTUT HISTORII

Uniwersytet w Siedlcach

NARODOWE CENTRUM NAUKI

 

Program: OPUS 20

Numer: 2020/39/B/HS3/01232

Tytuł: Bazylianie prowincji litewskiej w latach 1617-1839.

Kierownik: dr hab. Dorota Wereda

Termin realizacji: 7 lipca 2021 - 6 lipca 2025

  Celem projektu jest poznanie dziejów zgromadzenia bazylianów (OSBM) od utworzenia prowincji litewskiej w 1617 r. do kasaty zgromadzenia w 1839 r. Odtworzona zostanie sieć placówek, środowisko fundatorów, społeczność zakonna, działalność duszpasterska, edukacyjna. Poprzez poznanie zasięgu geograficznego oraz form i metod działalności bazylianów pozyskujemy nową wiedzę o społeczeństwie wschodnich obszarów państwa polsko-litewskiego. Postulowane badania obejmą kwerendy w archiwach i bibliotekach Polski, Białorusi, Litwy, Rosji, Watykanu. Dzieje zakonu bazylianów nie były dotychczas przedmiotem tego rodzaju w badaniach historycznych. Następnie dokumenty zostaną poddane transkrypcji, tłumaczenia i krytycznej analizie. Pozyskanie informacje zostaną wykorzystane do odtworzenia procesów formowania się sieci placówek zakonnych, przedstawienia środowiska fundatorów, badań prozopograficznych społeczności zakonnej, opisania obszarów działalności zakonu. Zagadnienia te zostaną przestawione w kontekście kulturowym, społecznym i środowisk religijnych. Analiza tych informacji będzie istotna do interpretacji recepcji idei unijnej pomiędzy Kościołem rzymskokatolickim i Cerkwią prawosławną, i wskazaniu czynników warunkujących procesy jej adaptacji, poznania elit Cerkwi unickiej i przeobrażeń kulturowych na wschodnich obszarach państwa polsko-litewskiego.
 

 

Program: OPUS 13

Numer: 2017/25/B/HS3/01085 

Tytuł: Niemiecki obóz przejściowy w Zamościu (UWZ-Lager Zamosc) w latach 1942-1944.

Kierownik: dr Beata Kozaczyńska

Termin realizacji: 26 stycznia 2018 - 26 stycznia 2021

   Celem projektu jest wszechstronne zbadanie i ukazanie roli oraz znaczenia obozu przejściowego w Zamościu (UWZ-Lager Zamosc) podczas akcji wysiedleńczokolonizacyjnej, prowadzonej na Zamojszczyźnie w okresie od 27/28 listopada 1942 do 15 sierpnia 1943 r., aż do jego likwidacji (19 stycznia 1944 r.). Akcja ta stanowiła element realizacji Generalnego Planu Wschodniego (Generalpan Ost) – zakładającego zgermanizowanie całej Europy Wschodniej i przesuniecie granicy etnicznej Rzeszy o około tysiąc kilometrów na wschód. Zamojszczyzna zajmowała miejsce szczególne jako pierwszy, niemiecki obszar kolonizacyjny w Generalnym Gubernatorstwie. Wysiedlaną ludność brutalnie wyrzucano z domów i kierowano do obozów przejściowych: początkowo do Zamościa, a od czerwca 1943 r. – do Zwierzyńca. Istotne miejsce w projekcie zajmuje kwestia segregacji rasowej wysiedleńców, przeprowadzana w UWZ-Lager Zamosc oraz losy osadzonej ludności. Szczególnie tragiczny był los dzieci uznanych podczas segregacji za bezwartościowe rasowo i wywożonych z obozu w nieznanym kierunku, w bydlęcych nieopalanych wagonach. Po wojnie stały się one symbolem męczeństwa dzieci polskich podczas II wojny światowej. Badania realizowane w ramach projektu będą miały na celu zebranie, analizę i interpretację materiałów źródłowych (archiwalnych i drukowanych), w tym powojennych relacji i zeznań byłych więźniów, złożonych w ramach śledztw GKBZN/GKBZH w Polsce i sądów, zajmujących się karaniem zbrodni niemieckich. Pozwolą one na odtworzenie genezy obozu i różnorodnych aspektów związanych z jego funkcjonowaniem. Zamierzeniem badawczym będzie ukazanie obrazu obozowej rzeczywistości poprzez pryzmat warunków bytowych więźniów, wyznaczników rytmu dnia codziennego i życia w obozie, karności i terroru obozowej załogi, kwestii zdrowotności, wyniszczenia i śmiertelności osadzonych, ruchu i liczebności transportów, akcji pomocowej ze strony agendy RGO. 

 

Program: MINIATURA 1

Numer: 97/17 G

Tytuł: Kresy południowo-wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1918-1923.

Kierownik: dr Rafał Roguski

Termin realizacji: październik 2017 - październik 2018

   Celem projektu było przeprowadzenie kwerend naukowych w Państwowym Archiwum Obwodu Lwowskiego, Archiwum Obwodu Iwano-Frankowskiego, Państwowym Archiwum Obwodu Tarnopolskiego oraz Centralnym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie. Kwerendy biblioteczne objęły Bibliotekę im Wasyla Stefanyka we Lwowie oraz Bibliotekę Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie. Badania zostały przeprowadzone w dwóch dwutygodniowych etapach: pierwszy zrealizowany w dniach 10-23 czerwca 2018 r. obejmował kwerendy we Lwowie, natomiast drugi przeprowadzony w dniach 2-15 września 2018 r. dotyczył kwerend w Tarnopolu, Iwano-Frankowsku oraz Lwowie. Materiały pozyskane w trakcie kwerend na terenie Ukrainy zostaną wykorzystane w monografii, część materiałów archiwalnych zostanie opublikowana w formie wydawnictwa źródłowego.

  

Program: OPUS 3

Numer: 2011/03/B/HS3/04845

Tytuł: Biskupi Cerkwi unickiej w Rzeczypospolitej w XVIII wieku.

Kierownik: dr Dorota Wereda

Termin realizacji: 2012-2014

  Celem projektu jest zebranie kompendium wiedzy o życiu i działalności biskupów Cerkwi unickiej metropolii kijowskiej w XVIII wieku. Dotychczas ta grupa społeczna nie była przedmiotem badań, chociaż miała zasadniczy wpływ na kształtowanie postaw znacznej część społeczeństwa Rzeczypospolitej doby przedrozbiorowej (ok. 4 mln co stanowiło około 40% mieszkańców Rzeczypospolitej). Szczegółowej analizie poddane zostaną zagadnienia dotyczące drogi do biskupstwa: pochodzenie społeczne, terytorialne, koligacje rodzinne. Ze względu na wpływy bazylianów w cerkwi unickiej zostanie przedstawiona działalność i osiągnięcia przyszłych biskupów w zgromadzeniu. Omówione zostaną ścieżki edukacji z próbą odtworzenia horyzontów intelektualnych. Rekonstrukcji poddane zostaną rekomendacje osób świeckich, stronnictw politycznych, dostojników kościelnych i cerkiewnych oraz panujących, które zdecydowały o nominacjach. Ceremonie konsekracji zostaną ukazane w aspekcie liturgicznym, ale również jako wydarzenie o randze uroczystości publicznej. Kolejną grupą problemów badawczych będzie poszukiwanie roli hierarchów Cerkwi unickiej w staropolskich strukturach społecznych: ustalenie płaszczyzny kontaktów z biskupami obrządku łacińskiego, z elitami politycznymi oraz ustalenie wzajemnych relacje w grupie. Ważnym zagadnieniem jest odtworzenie postaw wobec króla, Rzeczypospolitej oraz ustalenie, czy biskupi mogli i potrafili stworzyć grupę politycznego nacisku. Oprócz aktywności społeczno politycznej przedstawione zostanie zaangażowanie w działalność duszpasterską: wizytacje, organizację synodów, działalność oświatową, organizację koronacji wizerunków maryjnych, budowę gmachów katedr i rezydencji.

Efekty projektu:

Biskupi unickiej metropolii kijowskiej w XVIII wieku, Siedlce-Lublin 2013 LINK DO INFORMACJI O MONOGRAFII

Biskupi uniccy wobec reform kalendarza w drugiej połowie XVIII wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 59. 2, 2011, s. 147-169 LINK DO ARTYKUŁU

Bo Honor Twój Biskupi, zaszczytem jest Prześwietnej Familii Szeptyckich. Inicjatywy biskupów Cerkwi unickiej z rodziny Szeptyckich podnoszące prestiż rodu w XVIII wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 60. 2, 2012, s. 23-42 LINK DO ARTYKUŁU

Hasła w:

Encyklopedia Katolicka, t. 17, Lublin 2012; Encyklopedia Katolicka, t. 18, Lublin 2013

Romaszkan Grzegorz, [w:] EK, t. 17, 2012, szp. 280.

Rostocki Teodozy, [w:] EK, t. 17, 2012, szp. 363-364.

Siemaszko Józef, [w:] EK, t. 18, 2013, szp. 145-146.

Sokoliński-Drucki Laurenty, [w:] EK, t. 18, 2013, szp. 551.

Stebelski Ignacy, [w:] EK, t. 18, 2013, szp. 898-899.

Stebnowski Cezary, [w:] EK, t. 18, 2013, szp. 899.

Stecki Cyprian, [w:] EK, t. 18, 2013, szp. 899.

Stołpowicki-Lebiecki Kornel, [w:] EK, t. 18, 2013, szp. 982.

supraślska diecezja, [w:] EK, t. 18, 2013, szp. 1216.

Susza Jakub, [w:] EK, t. 18, 2013, szp. 1232-1233.